Nowa regionalizacja polskich Karpat

10 października 2019
Adam Rugała

Nowe pasma górskie w Polsce - np. Pewelsko-Krzeszowskie. Rozdzielenie Beskidu Żywieckiego. Tatry Reglowe. Pomijana często Magura Spiska. I cały szpaler niedocenianych pogórz, których część podchodzi pod 1000 m n.p.m.

To tylko skrót zmian w nowej regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski, którą wspólnie opracowały i opublikowały ważniejsze polskie ośrodki naukowe w zeszłym roku.

Ja skupię się na konsekwencjach wprowadzenia zaktualizowanej regionalizacji w kontekście najbardziej interesującej mnie części Polski, czyli Karpat.

A po co to komu?

Większość pewnie kojarzy postać Jerzego Kondrackiego. Był on autorem najpowszechniejszej regionalizacji Polski. Wyrysowano ją dziesiątki lat temu na mapach w skali 1:500 000. A to zbyt mało precyzyjnie biorąc pod uwagę współczesne normy i rozwój technologiczny. Na szczęście główne ośrodki naukowe w Polsce postanowiły doprowadzić polską regionalizację Kondrackiego do norm dzisiejszego świata. Dzięki temu w 2018 roku pod przewodnictwem prof. Solona z PAN powstała publikacja z mapą, która doprecyzowuje podział fizycznogeograficzny Polski w oparciu o najnowsze dane geologiczne i geomorfologiczne. Wszak mapa z podziałem Polski wyrysowana w skali 1:50 000 wprowadza nową jakość.

Praca została opublikowana w Geographia Polonica i można się z nią zapoznać tutaj.

Kontrowersje

Cóż, nowy podział wzbudza kontrowersje w wielu kręgach np. na geoforum. Zaktualizowanej regionalizacji nie chcę ani promować, ani z nią polemizować - przyjmuję ten podział takim, jakim jest, przez fakt, że jest jedynym podziałem zawierającym odpowiednio dokładną mapę z granicami.

Dla mnie, zwykłego śmiertelnika, oznacza to nic więcej tylko możliwość otworzenia sobie cyfrowej mapy i sprawdzenia z dużą dokładnością do jakiego regionu przynależy dowolny punkt w Polsce. Tylko tyle? Aż tyle!

Czy istnieje alternatywa? Raczej nie. Nie ma co się wywyższać i rościć sobie prawo do wykonania czy ulepszania obecnie istniejącej regionalizacji, skoro tęższe głowy nad tym ciężko pracowały przez długi czas. Konsultowałem się z jednym ze współautorów niniejszej publikacji - profesor jest chętny bronić nowego podziału na wszelkich frontach. Podsumowując - na dzień dzisiejszy nie ma lepszej regionalizacji z mapą, jak ta z 2018 roku.

Nowinki

Korekty regionalizacji otwierają nowe pola do dyskusji. Dochodzą nowe regiony, niektóre są usuwane. Nazwy ulegają modyfikacjom. Granice się zmieniają co rzutuje na przetasowania w najwyższych szczytach pasm górskich.

Co zmienia się w kontekście Karpat?

Przede wszystkim pojawiły się nowe mezoregiony:

• w Beskidach Zachodnich należących do Zewnętrznych Karpat Zachodnich doszły:
• Międzygórze Jabłonkowsko-Koniakowskie (513.55)
• Beskid Żywiecko-Kysucki (513.56)
• Pasma Pewelsko-Krzeczowskie (513.57)
• Działy Orawskie (513.58)
• Pogórze Popradzkie (513.59)
• w Centralnych Karpatach Zachodnich doszła Magura Spiska (514.15)
• do Łańcucha Tatrzańskiego (514.5) obok Tatr Wysokich i Zachodnich wyodrębniono Tatry Reglowe (514.54)

Niektóre zmieniły swoją nazwę, np. Beskid Żywiecki teraz będzie Beskidem Żywiecko-Orawskim. Nastąpiło de facto rozdzielenie całego Beskidu Żywieckiego na część Orawską (od Babiej Góry po Krawców Wierch) i Kysucką (od Krawców Wierchu do Zwardonia).

A przede wszystkim doprecyzowano granice między regionami.

Korony

Dzięki takim zmianom często zwracamy oczy ku miejscom wcześniej pomijanym i niedocenianym regionom. Rzutuje to także na aktualizację wszelakich spisów np. najwyższych szczytów w danych pasmach, czyli koron.

→ Zdobywaj Koronę Karpat Polskich!

Mapy

Uaktualnioną karpacką regionalizację można obejrzeć na poniższej mapie:

Można także skorzystać z map Geoserwisu prowadzonego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Należy wybrać warstwę Inne dane środowiskowe > Mezoregiony fizycznogeograficzne.

 

---

 Aktualizacja: 2022-02-02

Wydawnictwo Compass, we współpracy z geografami od doprecyzowanej regionalizacji z 2018 r., wypuściło na rynek mapę pt. Polska. Regiony fizycznogeograficzne. To pierwsza taka publikacja z zaznaczoną najnowszą regionalizacją fizycznogeograficzną Polski. Mapa w skali 1:1 000 000, ale Sudety i Karpaty pokazane bardziej szczegółowo.

 

Zainteresował Cię ten wpis? Może warto podzielić się nim z innymi?

Adam Rugała
(Ostatnia edycja: 2 lutego 2022)

Tagi: Karpaty, Karpaty Polskie, Korona Karpat Polskich