Borżawa - praktyczne informacje

15 kwietnia 2015
Adam Rugała

Zobacz jak wygląda świat z malowniczych szczytów Borżawy, najdłuższej połoniny na Zakarpaciu!

Charakterystyka pasma

Borżawa to pasmo górskie na ukraińskim Zakarpaciu, rozciągające się na długości ok. 50 km i szerokości od 3-4 do 10 km. Graniczy od północy z Bieszczadami i Gorganami, na wschodzie - z Połoniną Czerwoną, na południu - z pasmem Bużoru i Tupego, a na zachodzie - z Połoniną Równą.

W wyższych partiach stożkowe szczyty pokryte połoninami, poniżej 1200 m n.p.m. zbocza najczęściej zalesione. Nie występuje tutaj żadna urzędowa forma ochrony przyrody.

Na Borżawę

Dojazd

Dostanie się w dobre miejsce wypadowe na Połoninę Borżawę nie jest problematyczne. Najlepsze punkty startowe/końcowe to:

Wołowiec - największa wieś (tak naprawdę osiedle typu miejskiego) w okolicy. Przejeżdża tędy rozsądna ilość bezpośrednich pociągów podmiejskich i pasażerskich na trasie Lwów - Mukaczewo. Czas przejazdu to ok: 4-5 godzin. Rozkład jazdy pociągów z 2013 r.

Miżhirja - dojazd do Międzygórza wymaga już więcej wysiłku. Nie ma tutaj ani linii kolejowej, ani jakiejś ważnej drogi krajowej. Najszybciej będzie się tu dostać marszrutką z Wołowca.
Wowczyj - wieś, w której znajduje się niewielka stacja kolejowa na trasie Wołowiec - Mukaczewo. Zatrzymują się tu tylko pociągi podmiejskie, ale dziennie możemy liczyć na 3 bezpośrednie kursy z/do Lwowa. Aktualny rozkład znajdziemy na stronie railway.lviv.ua.
Pilipiec - najbardziej turystyczna wioska w okolicy, ośrodek narciarski. Tutaj również najlepiej będzie dostać się bezpośrednio z Wołowca.

Spis szlaków

Poniżej przedstawiam dane szlakowe spisane ze znaków postawionych na Borżawie przez fundację Karpackie Ścieżki. Wędrując przez połoninę należy informacje zamieszczone na słupkach traktować z przymrużeniem oka, ponieważ zdarzają się błędy i niekonsekwencje (zwłaszcza jeśli chodzi o czasy przejść i współrzędne GPS).

◉	Wołowiec - Cicka (Ціцька) - Temnatyk (Темнатик)	6,5 km	→ 3:00, ← 2:30
◉	Wołowiec - Ruiny starej serowarni - Płaj (Плай)	8,5 km	→ 3:30, ← 2:30
◉	Temnatyk (Темнатик) - Płaj (Плай)	2,5 km	→ 0:45, ← 0:50
◉	Płaj (Плай) - Wełykyj Wierch (Великий Верх)	3,5 km	→ 1:35, ← 1:15
◉	Wełykyj Wierch (Великий Верх) - Pod Wielkim Wierchem	0,5 km	→ 0:10, ← 0:10
	Pod Wielkim Wierchem - Stij	4 km	→ 1:30
	Stij - Wowczyj	16 km	→ 6:30
◉	Pod Wielkim Wierchem - Uroczysko Krzywe Drogi - Mała Hymba - Hymba (Гимба)	3,5 km	→ 1:15, ← 1:20
◉	Uroczysko Krzywe Drogi - Wodospad Szepit - Pilipiec	5,5 km	→ 1:30
◉	Hymba (Гимба) - Pilipiec	5,5 km	→ 1:30
◉	Hymba (Гимба) - Magura-Żyde (Жид-Магура)	2,2 km	→ 0:40, ← 0:40
◉	Magura-Żyde (Жид-Магура) - Hrab (Граб)	2,2 km	→ 0:40, ← 0:40
◉	Hrab (Граб) - Przełęcz Przysłop (Перевал Присліп)	8,8 km	→ 3:40
	Przełęcz Przysłop (Перевал Присліп) - Tjuszka
◉	Przełęcz Przysłop - Połonina Kuk (Полонина Кук) - Miżhirja (Міжгір'я)	17 km	→ 9:00

Trasa

Borżawa to de facto jedna grań główna i jedna boczna, idąca przez Stij. Zwornikiem dla nich jest Wielki Wierch. Z tej przyczyny najlepszymi propozycjami na wędrówkę są:

trasa graniowa Wołowiec - Miżhirja (~46,5 km): Do Wołowca dojeżdżamy pociągiem i wychodzimy bezpośrednio na południe, w kierunku Płaja. Następnie wędrujemy granią do Miżhirji na ile czas i warunki pozwolą. Jeśli uda nam się dojść - marszrutką możemy wrócić do Wołowca. Jeśli jednak nie zdążymy i sytuacja tego wymaga, bez problemu zejdziemy wcześniej z grani. Wystarczy odbić na wschód, w kierunku drogi Wołowiec - Miżhirja. Takich bezpiecznych "miejsc ucieczki" z grani w postaci różnych ścieżek prowadzących m.in. do wsi: Potik, Riczka, Tjuszka trochę się znajdzie.

trasa Wołowiec - Wowczyj (~33 km): Z Wołowca przechodzimy przez Wielki Wierch, zdobywamy najwyższy szczyt Borżawy - Stij, a następnie schodzimy do stacji kolejowej we wsi Wowczyj, z której to pociągiem dostaniemy się do Wołowca lub Mukaczewa.
trasa Wołowiec - Pilipiec (~19 km)

Mapa

Zobacz mapę Borżawy.

Charakterystyczne punkty

Wołowiec - osiedle typu miejskiego na Zakarpaciu. Położone nad potokiem Wicza. Liczba mieszkańców to ok. 5 tys. We wsi znajduje się turbaza Płaj z 80 miejscami.

Cicka (Ціцька) - pierwszy odsłonięty szczyt na trasie Wołowiec - Płaj. Na wierzchołku znajduje się sporych rozmiarów metalowy, prawosławny krzyż.

Płaj (Плай) - kopulasty szczyt, na którym znaduje się przekaźnik radiowo-telewizyjny, stacja meteo, pomnik, krzyż oraz ruiny. Stacja meteo jest czynna cały rok - stacjonującą załogę można w sytuacji kryzysowej poprosić o wodę lub inną pomoc.

Płaj (Плай) - 1323 m

Ukraina | 360°

Wełykyj Wierch (Великий Верх) - drugi szczyt Borżawy. Na wierzchołku znajduje się punkt triangulacyjny. Zwornik - zbiegają się tu wszystkie wyodrębniane grzbiety. Bogata panorama - wraz ze Stijem to jedyny szczyt, z którego mamy szansę objąć wzrokiem całe pasmo.

Wełykyj Wierch (Великий Верх) - 1598 m

Ukraina | 360°

Pod Wielkim Wierchem - drogowskaz, odbija stąd ścieżka na zachód - w kierunku Stija.

Stij - najwyższy szczyt połoniny Borżawy. Przy szczycie znajdują się ruiny radzieckiej instalacji radarowej, która działała jeszcze do 1995 r.

Pilipiec - wioska z drugim najwyższym (po Drahobracie w Świdowcu) ośrodkiem narciarskim Ukrainy.

Uroczysko Krzywe Drogi (Krywi Puti) - odchodzi stąd znakowany szlak do wodospadu Szepit oraz dalej - do Pilipca.

Hymba - znakowanym szlakiem dojdziemy stąd do Pilipca.

Hymba (Гимба) - 1491 m

Ukraina | 360°

Magura-Żyde (Żyd-Magura) - jeden z wyższych szczytów Borżawy.

Magura-Żyde (Жид-Магура) - 1517 m

Ukraina | 360°

Przełęcz Przysłop (Перевал Присліп) - niska przełęcz w głównym grzbiecie Borżawy. Znajduje się tu kamienny krzyż.

Kuk - najwyższy szczyt południowej części Borżawy

Miżhirja - czyli Międzygórze, dawniej Wołowe (Pole). Na przełomie 1914/15 przebiegała tu linia frontu I wojny światowej.

Informacje

Pogoda

Borżawa jest dość kapryśnym pasmem, o dobrą pogodę tu niełatwo. Na stokach Hymby działa stacja narciarska Pilipiec. Na swojej stronie dysponuje linkami do kilku serwisów pogodowych z prognozami dla rejonu. Mają też kamerkę internetową, z której zawsze można coś wywnioskować.

Woda

Jak to na grani - może być problem z wodą. Zimą trzeba topić śnieg lub odchodzić z grani w celu znalezienia źródeł. Jeśli będziemy w sytuacji kryzysowej można poprosić Panów ze stacji meteo na Płaju - naleją nam z wiadra.

Błądzenie

Z uwagi na sporą ilość niepozornych bocznych graniek, przy złej widoczności lub/i sporym śniegu może się zrobić nieciekawie - łatwo pomylić. Polecam zabranie odbiornika GPS z wklepanymi punktami bardziej strategicznych miejsc. Szlak graniowy został oznakowany, jednak nie wszędzie znajdziemy odpowiednie drogowskazy.