10 października 2019
Adam Rugała
Nowe pasma górskie w Polsce - np. Pewelsko-Krzeszowskie. Rozdzielenie Beskidu Żywieckiego. Tatry Reglowe. Pomijana często Magura Spiska. I cały szpaler niedocenianych pogórz, których część podchodzi pod 1000 m n.p.m.
To tylko skrót zmian w nowej regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski, którą wspólnie opracowały i opublikowały ważniejsze polskie ośrodki naukowe w zeszłym roku.
Ja skupię się na konsekwencjach wprowadzenia zaktualizowanej regionalizacji w kontekście najbardziej interesującej mnie części Polski, czyli Karpat.
A po co to komu?
Większość pewnie kojarzy postać Jerzego Kondrackiego. Był on autorem najpowszechniejszej regionalizacji Polski. Wyrysowano ją dziesiątki lat temu na mapach w skali 1:500 000. A to zbyt mało precyzyjnie biorąc pod uwagę współczesne normy i rozwój technologiczny. Na szczęście główne ośrodki naukowe w Polsce postanowiły doprowadzić polską regionalizację Kondrackiego do norm dzisiejszego świata. Dzięki temu w 2018 roku pod przewodnictwem prof. Solona z PAN powstała publikacja z mapą, która doprecyzowuje podział fizycznogeograficzny Polski w oparciu o najnowsze dane geologiczne i geomorfologiczne. Wszak mapa z podziałem Polski wyrysowana w skali 1:50 000 wprowadza nową jakość.
Praca została opublikowana w Geographia Polonica i można się z nią zapoznać tutaj.
Kontrowersje
Cóż, nowy podział wzbudza kontrowersje w wielu kręgach np. na geoforum. Zaktualizowanej regionalizacji nie chcę ani promować, ani z nią polemizować - przyjmuję ten podział takim, jakim jest, przez fakt, że jest jedynym podziałem zawierającym odpowiednio dokładną mapę z granicami.
Dla mnie, zwykłego śmiertelnika, oznacza to nic więcej tylko możliwość otworzenia sobie cyfrowej mapy i sprawdzenia z dużą dokładnością do jakiego regionu przynależy dowolny punkt w Polsce. Tylko tyle? Aż tyle!
Czy istnieje alternatywa? Raczej nie. Nie ma co się wywyższać i rościć sobie prawo do wykonania czy ulepszania obecnie istniejącej regionalizacji, skoro tęższe głowy nad tym ciężko pracowały przez długi czas. Konsultowałem się z jednym ze współautorów niniejszej publikacji - profesor jest chętny bronić nowego podziału na wszelkich frontach. Podsumowując - na dzień dzisiejszy nie ma lepszej regionalizacji z mapą, jak ta z 2018 roku.
Nowinki
Korekty regionalizacji otwierają nowe pola do dyskusji. Dochodzą nowe regiony, niektóre są usuwane. Nazwy ulegają modyfikacjom. Granice się zmieniają co rzutuje na przetasowania w najwyższych szczytach pasm górskich.
Co zmienia się w kontekście Karpat?
Przede wszystkim pojawiły się nowe mezoregiony:
- w Beskidach Zachodnich należących do Zewnętrznych Karpat Zachodnich doszły:
- Międzygórze Jabłonkowsko-Koniakowskie (513.55)
- Beskid Żywiecko-Kysucki (513.56)
- Pasma Pewelsko-Krzeczowskie (513.57)
- Działy Orawskie (513.58)
- Pogórze Popradzkie (513.59)
- w Centralnych Karpatach Zachodnich doszła Magura Spiska (514.15)
- do Łańcucha Tatrzańskiego (514.5) obok Tatr Wysokich i Zachodnich wyodrębniono Tatry Reglowe (514.54)
Niektóre zmieniły swoją nazwę, np. Beskid Żywiecki teraz będzie Beskidem Żywiecko-Orawskim. Nastąpiło de facto rozdzielenie całego Beskidu Żywieckiego na część Orawską (od Babiej Góry po Krawców Wierch) i Kysucką (od Krawców Wierchu do Zwardonia).
A przede wszystkim doprecyzowano granice między regionami.
Korony
Dzięki takim zmianom często zwracamy oczy ku miejscom wcześniej pomijanym i niedocenianym regionom. Rzutuje to także na aktualizację wszelakich spisów np. najwyższych szczytów w danych pasmach, czyli koron.
→ Zdobywaj Koronę Karpat Polskich!
Mapy
Uaktualnioną karpacką regionalizację można obejrzeć na poniższej mapie:
Można także skorzystać z map Geoserwisu prowadzonego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Należy wybrać warstwę Inne dane środowiskowe > Mezoregiony fizycznogeograficzne.
Aktualizacja: 2022-02-02
Wydawnictwo Compass, we współpracy z geografami od doprecyzowanej regionalizacji z 2018 r., wypuściło na rynek mapę pt. Polska. Regiony fizycznogeograficzne. To pierwsza taka publikacja z zaznaczoną najnowszą regionalizacją fizycznogeograficzną Polski. Mapa w skali 1:1 000 000, ale Sudety i Karpaty pokazane bardziej szczegółowo.
Zainteresował Cię ten wpis? Może warto podzielić się nim z innymi?
3 lata temu
Góral
To ciekawe że można urodzić się i mieszkać całe życie w górach, w jednym miejscu, i w tym czasie mieszkać co parę lat w innym Beskidzie. Dziękuje wam profesorowie z Warszawy.
3 lata temu
Grzegorz
Czy teraz podział Tatr na Zachodnie,Wysokie i Bielskie jest nieaktualny? Jeżeli zostało dopisane pasmo Tatr reglowych, czy to znaczy ,że mamy sobie je dopisać do istniejących trzech ? I czy powierzchnia Tatr również ulega zmianie?
Skomentuj...