Góry Jałowiczorskie - praktyczne informacje

13 marca 2017
Adam Rugała

Czy wiesz gdzie są Góry Jałowiczorskie? Ja przez długi czas nie wiedziałem o ich istnieniu! Szczęście, że miałem okazję tam być.

Zapraszam wszystkich wybierających się tam (nawet jeśli jeszcze o tym nie wiecie) na garść praktycznych informacji, które pomogą w zorganizowaniu wyjazdu w Jałowiczory!

Charakterystyka pasma

Góry Jałowiczorskie to niewielkie pasmo, jedno z najbardziej na południe i wschód wysuniętych pasm w Karpatach Ukraińskich. Granicę Jałowiczorów wyznaczają: dolina Białego Czeremoszu i Saraty (na zachodzie), krótki fragment Czeremoszu (na północy), dolina Putyłki (na wschodzie) i dolina Suczawy wraz z ukraińsko-rumuńską granicą (na południu).

W skład pasma wchodzi kilka grzbietów o przebiegu pólnocny zachod - południowy wschód, m.in.:

• grzbiet Łosowej (1428 m) i Maksymca (1345 m)
• grzbiet Hrebenia (1464 m)
• grzbiet Jarowicy (1574 m), na którym znajduje się 2. najwyższy szczyt całego pasma - Jarowica (1566 m)

Góry Jałowiczorskie, Jałowiczory (ukr. Яловичорські гори, Яловичори), w niektórych materiałach nazywane są również Górami Putyłskimi. Wraz z graniczącymi z nimi od wschodu górami Wyżnicko-Strażowskimi mogą stanowić Góry Bukowińskie. Jeśli do tego dodamy jeszcze Góry Pokuckie, wówczas dostaniemy znane Karpaty Pokucko-Bukowińskie.

→ czytaj więcej o regionalizacji Karpat Ukraińskich

Zachodnie zbocza Jarowicy i Tomnatyka, opadające do doliny Saraty, należą w większości do Czeremoskiego Parku Narodowego.

Trasy

Obecnie wyznakowane szlaki koncentrują się wokół najwyższego grzbietu Gór Jałowiczorskich, czyli Jarowicy i Tomnatyka. Nie bez powodu, pomiędzy tymi szczytami, i dalej, aż do przełęczy Semenczuk, rozciąga się długa połonina. Świetne widoki, szałasy pasterskie i kilka przyrodniczo-historycznych ciekawostek (baza Pamir na Tomnatyku, klauza Perkałab, jezioro Bukowińskie Oko itp.)

Schemat szlaków i ścieżek

Poniżej przedstawiam dane szlakowe spisane ze znaków postawionych w Jałowiczorach przez fundację Karpackie Ścieżki w 2014 roku:

◉	Perkałaba (Перкалаба) - Grzbiet Jarowicy (хр. Яровиця)	5 km	→ 2:30, ← 1:30
◉	Grzbiet Jarowicy - Niżnij Jałowiec (Нижній Яловець)	6,5 km	→ 2:00
◉	Niżnij Jałowiec - Jez. Bukowińskie Oko (ез. Буковинське Око)	2,5 km	→ 0:45
◉	Grzbiet Jarowicy - Jarowica (Яровиця)	3 km	→ 1:00, ← 1:20
◉	Jarowica - pod Jarowicą	0,5 km	→ 0:05, ← 0:10
◉	Pod Jarowicą - Wierchnij Jałowiec (Верхній Яловець)	6 km	→ 2:00
◉	Pod Jarowicą - Tomnatyk (Томнатик)	3,5 km	→ 1:15, ← 1:15
◉	Tomnatyk - Pod Tomnatykiem (Під Томнатуком)	0,5 km	→ 0:05, ← 0:05
◉	Pod Tomnatykiem - Perkałaba	9 km	→ 3:00
◉	Pod Tomnatykiem - Przełęcz Semenczuk (пер. Семенчук)	3,5 km	→ 1:00
◉	Przełęcz Semenczuk - Szepit (Шепіт)	12,5 km	→ 5:00
	Niżnij Jałowiec - Wierchnij Jałowiec	8,5 km
	Niżnij Jałowiec - Perkałaba	8 km
	Wierchnij Jałowiec - Szepit	7,5 km

Trasa

Na ciekawą trasę po Jałowiczorach powinny nam wystarczyć 1-2 dni. Przykładowo: przejście z Perkałabu (lub Niżnego Jałowca) do Szepitu to około 30 km. Jest to fragment Wschodniokarpackiego Szlaku Turystycznego.

Jeśli wolimy pętle to jest kilka sympatycznych opcji:

• Perkałab - Sarata - Tomnatyk - Jarowica - Perkałab
• Niżny Jałowiec - Jarowica - Wierchni Jałowiec - Niżni Jałowiec
• (zahaczające o Czarny Dział, czyli Marmarosze) Perkałab - Perkałab (posterunek) - Czarny Dział - Sarata - Tomnatyk - Jarowica - Perkałab
• Szepit - Przełęcz Semenczuk - Tomnatyk - Jarowica - Wierchni Jałowiec - Szepit

Dojazd

Dojazd w Jałowiczory jest (nie)stety niełatwy. Co tu dużo mówić - jest to odludzie, nawet na warunki ukraińskie. Zasadniczo możemy próbować dostać się do:

• doliny Białego Czeremoszu, czyli: Niżniego Jałowca, Perkałabu lub Saraty — najpierw dojazd do Werchowyny, skąd na pewno można dostać się do Hramotnego/Hryniawy. Wysiądźmy jednak wcześniej, zanim opuścimy dolinę Białego Czeremoszu. Można też celować w marszrutkę Kosów - Werchowyna - Hołoszyno, ale zdarza się, że czasami nie kursuje. W górę rzeki pozostaje nam liczyć na okazję.
• Szepitu (czyli od wschodu) — kursuje tu marszrutka z Czerniowców, przez Wyżnicę, Putyłę i Seliatyn. Cała trasa trwa 4-5 godzin.

Inną opcją jest dostanie się do Saraty lub Perkałabu pieszo, np. przechodząc Czywczyny lub Hryniawy.

Informacje

Woda

Z wodą nie powinno być większych problemów. Rzek i strumienie jest sporo. Jedynie na grzbiecie Jarowicy może być nieznacznie gorzej - czasem trzeba bedzie odejść niedaleko od ścieżki by znaleźć źródło.

Biwakowanie

Jak to w Karpatach Ukraińskich - sama przyjemność. Dobrych miejsc bez liku.

Zaludnienie

Na połoninie od Jarowicy do Tomnatyka można spotkać huculskich pasterzy. Podgórskie wioski są maleńkie. Ruch turystyczny wydaje się być bardzo niewielki - podczas 2 dni w Jałowiczorach nie spotkałem nikogo.

Nawigacja

Z uwagi na stworzone szlaki, nawigacja nie jest trudna. Przy gorszej pogodzie można się trochę pogubić w ścieżkach biegnących przez połoninę, lecz szybko powinniśmy się odnaleźć.

Mapy

Jeszcze do niedawna z dokładnymi i aktualnymi mapami tego regionu było dość trudno. Sytuacja się jednak niedawno odmieniła, nie tylko dla Gór Jałowiczorskich, ale dla całych Karpat Ukraińskich. Wydawnictwo ASSA / Karpackie Ścieżki wypuściło bardzo dobre mapy, które świetnie sprawdzą się do wędrówki po Jałowiczorach:

• Czywczyny i Hryniawy (Гринявські та Чивчинські гори) — fragment od granicy z Rumunią do Niżnego Jałowca
• Góry Bukowińskie (Буковинські гори) — fragment od Niżniego Jałowca do Ust-Putyły

Najwyższy szczyt

Powszechnie za najwyższy szczyt uważa się Jarowicę o wysokości 1566 m. Jest na nim krzyż, tabliczka z krakowskiego oddziału PTTK i rozlega się z niego piękny widok w kierunku Tomnatyka. Nie jest to jednak prawda. Najwyższym szczytem Gór Jałowiczorskich jest wierzchołek w północnej części grzbietu, przy przęłęczy oddzielającej Grzbiet Jarowicy od Grzbietu Mykytyny. Potwierdzają to liczne źródła:

Wierzchołek ten będę określać mianem Grzbiet Jarowicy - 1574 m.

Jedynie na mapie Huculszczyna (Гуцульщина), najwyższy wierzchołek funkcjonuje pod inną nazwą - Tomnatyk (inny Tomnatyk niż ten z bazą radarową).

Charakterystyczne miejsca

Grzbiet Jarowicy

Najwyższy grzbiet w Górach Jałowiczorskich, z kulminacją o wysokości 1574 m.

Jarowica

Drugi najwyższy szczyt Gór Jałowiczorskich, w południowej części Grzbietu Jarowica. Wierzchołek od północy i zachodu zalesiony, lecz na południe otwiera się połonina idąca przez Tomnatyk aż do przełęczy Semenczuk. Na wierzchołku krzyż.

Tomnatyk

Na szczycie znajdują się charakterystyczne pieczarki. Mowa o opuszczonej radzieckiej bazie radarowej Pamir. Jej budowa zakończyła się w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Składa się z kilku białych kopuł, pod którymi do dziś jeszcze znajdują się pozostałości anten. W największej kopule znajdował się radar, którego antena mierzyła 32m x 11m! Stacja Pamir przekazywała swoje dane do Czerniowców, a potem przez Lwów do Kijowa, gdzie Związek Radziecki mógł decydować o dalszych wojennych akcjach.

Obecnie Huculi zawładnęli tym terytorium, a w okolicy wszystkich kopuł najczęstszym gościem są pasące się krowy.

Perkałaba

Wioska gdzie potoki Perkałab i Sarata łączą się w Biały Czeremosz. Nieopodal ruiny dobrze zachowanej klauzy Perkałab.

Klauza to budowla hydrotechniczna, która służyła do okresowego piętrzenia rzeki. Miała formę zapór, które co jakiś czas otwierano i na fali spławiano wielkie bale drewna. Budowle spotykane głównie w zasięgu dawnego cesarstwa austro-węgierskiego, zwłaszcza w Karpatach.

Sarata

Położona na 1080 m wioska. Istny koniec świata. Można dojechać tu jedynie od północy (Perkałabu). Od południa wieś odgrodzona jest poradziecką sistiemą (w dobrym stanie!) i granicą z Rumunią.

W Saracie mieszka 8 rodzin i znajduje się mała cerkiew, do której, wg miejscowych, 2 razy w roku przychodzi pop.

Podsumowanie

W Jałowiczory miły bracie, tam przygoda czeka na Cię!

 

Zobacz dedykowaną stronę   Karpaty Ukraińskie
Znajdziesz tam wszystkie informacje o Karpatach na Ukrainie w jednym miejscu!

Zainteresował Cię ten wpis? Może warto podzielić się nim z innymi?

Adam Rugała

Tagi: Góry Jałowiczorskie, Karpaty Ukraińskie, Korona Gór Ukrainy, Ukraina